در عرصه سیاه مشق

کتاب «در عرصه سیاه مشق» تألیف رسول مرادی است. وی در مقدمه‌ی این کتاب نوشته است: «سیاه‌مشق آن نامه‌ی سیاهی است که فیض لطف او را در هر زاویه و خم هر دایره و عرشه‌ی هر کشیده با خود دارد.»

گزیده‌ای از کتاب:

«انواع سیاه‌مشق: سیاه‌مشق‌ها را می‌توان به دو گروه کلی تقسیم‌بندی نمود:

۱ – سیاه‌مشق‌های تمرینی

۲ – قطعات سیاه‌مشق

سیاه‌‌مشق‌های تمرین

سیاه‌مشق‌هایی است که به منظور تمرین و یا آماده شدن دست خوش‌نویس برای نوشتن قطعه‌ای نوشته می‌شوند. اینگونه سیاه‌مشق‌ها از ارکان جدایی‌ ناپذیر خط و خوش‌نویسی می‌باشند.

باید اذعان نمود که انگیزه‌ی به‌وجود آمده سیاه‌مشق در عرصه‌ی خوش‌نویسی همین‌گونه تمرین‌ها بوده است که می‌توان آن را با تاریخ تشکل خط عجین دانست. از نمنه‌های بارز می‌توان به سیاه‌مشق‌های مرحوم محمد کلهر اشاره کرد که به قولی در شبانه‌روز ۱۸ ساعت مشق می‌کرده است و هدف او هم اغلب از مشق ایجاد قطعه نبوده است.

در سیاه‌مشق‌های تمرینی محدودیتی در مورد موضوع متن و تکرار مفردات وجود ندارد و هدف صرفاً تمرین و آماده‌شدن دست است. ایننکته را هم نباید از نظر دور داشت که سیاه‌مشق در همه‌ی خطوط رایج زمان وجود داشته اما در این نوشته تکیه بر سیاه‌مشق‌های نستعلیق است.

قطعات سیاه‌مشق

زیبایی خاصی که قرارگرفتن متوالی حروف و کلمات در صفحه‌ی مشق ایجاد می‌کند خوش‌نویسان را برآن داشت که از این زیبایی به نحو مطلوب استفاده نمایند و سیاه‌مشق را به‌صورت قطعات زیبایی وارد جرگه‌ی خوش‌نویسی کنند. احتمالاً در قرن دهم هجری این کار در نستعلیق صورت گرفت و ادامه پیدا کرد که در نیمه‌ی دوم قرن سیزدهم با ظهور مرزا غلامرضا اصفهانی و میرحسین ترک به اوج خود رسید.»

کتاب «در عرصه‌ی چلیپا» در انتشارات فرهنگسرای میردشتی چاپ شده و در اختیار علاقمندان به هنر خوشنویسی قرار گرفته است.